Với người hâm mộ bóng đá nói chung, di‌ego Maradona thường được coi là huyền thoại nhờ cái chân trái huyền ảo và vô số thành tích, kỷ lục trong lịch sử bóng đá thế giới. Nhưng với người dân Naples - thành phố biển miền nam Italy, cựu danh thủ người Argentina còn vĩ đại hơn thế: ông là vị thánh cứu thế đã đưa đội bóng nơi đây leo lê‌n đỉn‌h cao tại đất nước hình chiếc ủng.

Là lẽ sống của cả thành phố, là nguồn cảm hứng, là niềm vui cho từng trái tim Naples trong suốt những năm tháng đeo băng đội trưởng S.S.C. Napoli, để rồi phải cúi đầu ra đi trong sự tủi hận, mối quan hệ giữa di‌ego Maradona với Naples là một trong những câu chuyện giàu cảm xúc và đáng nhớ bậc nhất lịch sử bóng đá thế giới

Nhưng với người yêu bóng đá nói chung, đặc biệt là người trẻ của thế kỷ XXI vốn lớn lên cùng vầng hào quang mới của bóng đá Argentina - Lionel Messi, những cung bậc cảm xúc khó tả mà bóng đá Argentina, bóng đá Italy, câu lạc bộ Napoli nửa sau thập niên 1980, nguồn cội của sự chia ly giữa Maradona và Naples, và điểm bắt đầu cho sự sụp đổ của một tượng đài bóng đá, vẫn là những điều mới mẻ.

Con người của những mâu thuẫn

Diego Maradona - bộ phim tài liệu năm 2019 của đạo diễn Asif Kapadia chính là lời đáp cho nhiều câu hỏi của người hâm mộ bóng đá. Lấy tư liệu từ trên 500 giờ phim chưa từng được công bố, tác phẩm đem tới cho người xem cái nhìn sâu sắc về nhân vật.

Bắt đầu là một cậu nhóc có tài chơi bóng bẩm sinh trên đường phố vùng ngoại ô Buenos Aires với ước mơ dùng đôi chân kiếm tiền cải thiện cuộc sống khó khăn của gia đình, di‌ego Maradona dần trở thành thiên tài trẻ tuổi với khả năng kiểm soát bóng và điều khiển trận đấu mà bất cứ đội bóng nào cũng phải thèm khát.

Dĩ nhiên, tác phẩm tài liệu còn đem tới cả hình ảnh di‌ego Maradona vào những năm tháng đỉnh cao dưới màu áo của đội tuyển Argentina và S.S.C. Napoli. Ông sống trong vinh quang sân cỏ, và cả xa hoa phú quý của tiền bạc và m‌a tú‌y, cùng sự soi mói từ cả giới truyền thông lẫn người hâm mộ.

Diego Maradona từng dẫn dắt S.S.C. Napoli tới chức vô địch Serie A, cũng như đội tuyển Argentina tới chức vô địch World Cup 1986.

Asif Kapadia là cái tên không hề xa lạ với cả giới điện ảnh và người yêu thể thao, bởi nhà làm phim người Anh từng giành nhiều giải thưởng lớn nhỏ với bộ phim tài liệu xuất sắc Senna (2010) về huyền thoại đường đua công thức I Ayrton Senna. Ngay sau đó, Kapadia thực hiện một phim tài liệu tiểu sử hết sức thành công khác là Amy (2015) - tác phẩm kể lại cuộc đời nữ ca sĩ tài hoa nhưng yểu mệnh Amy Winehouse.

Với chiến thắng giải BAFTA cho Phim tài liệu xuất sắc nhờ Senna, và giải Oscar ở cùng hạng mục nhờ Amy, Kapadia đã chứng tỏ rằng bản thân cuộc đời, góc khuất của những thiên tài yểu mệnh là quá đủ để tạo nên một câu chuyện điện ảnh xuất sắc. Những người như Ayrton Senna hay Amy Winehouse chẳng cần thêm thắt bất cứ thủ pháp kịch tính hóa hay tô hồng nào để người xem nhớ đến hay cảm nhận một phần ước mơ, suy tư của họ.

Asif Kapadia đã tiếp cận di‌ego Maradona theo cách tương tự. Dù không ra đi ở cái tuổi còn rất trẻ và lúc đang ở trên đỉnh cao sự nghiệp như Senna hay Winehouse, Maradona vẫn có một câu chuyện cũng giàu cảm xúc không kém bởi ông sở hữu cuộc đời áo số đầy thăng trầm, trong đó đặc biệt phải kể tới những năm tháng bão tố khi vừa muốn cống hiến cho thành phố yêu quý Naples, nhưng cũng phải sẵn sàng quay lưng với Italy để chiến đấu cho tổ quốc Argentina trên đấu trường World Cup.

Argentina của di‌ego Maradona từng đánh bại Italy tại bán kết World Cup 1990 diễn ra tại chính đất nước hình chiếc ủng.

Chẳng cần nhiều dẫn dắt trong vai trò một người kể chuyện, Asif Kapadia để chính những hình ảnh tư liệu, những lời bộc bạch của Maradona vẽ lại từng bước đường đời của người danh thủ và thuật lại cho khán giả vô số mâu thuẫn trong cuộc đời Maradona.

Dành tình yêu vô tận cho gia đình từ thuở nhỏ nhưng sẵn sàng từ chối nhận cậu con trai ngoài giá thú, có tài năng thiên bẩm với bóng đá đẹp nhưng cũng chẳng ngần ngại kết thân với giới mafia, trân quý tình cảm của người hâm mộ bóng đá xứ Naples nhưng căm ghét đến tận xương tủy sự soi mói của công chúng, di‌ego Maradona là một con người của những mâu thuẫn.

Chiến thắng trước Italy

Hàng loạt mâu thuẫn được Asif Kapadia lặp đi lặp lại xuyên suốt chiều dài 130 phút của bộ phim tài liệu. Đi sâu vào đời tư và góc khuất của Maradona qua rất nhiều thước phim từ chiếc máy cầm tay của nhân vật và người vợ cũ Claudia, nhưng Kapadia không quên nhắc nhở người xem về bối cảnh lịch sử và xã hội chung đã tạo nên huyền thoại mang tên Maradona.

Có thể kể tới việc Kapadia lồng ghép thất bại của Argentina trong cuộc chiến giành lại hòn đảo Falklands từ tay người Anh bên cạnh những thước phim về hai bàn thắng đã đi vào lịch sử bóng đá của Maradona, đặc biệt là bàn thắng “Bàn tay của Chúa”, trong chiến thắng của tuyển Argentina trước tuyển Anh tại World Cup 1986.

Qua đó, ông nhấn mạnh với khán giả rằng đây không chỉ là chiến thắng mở đường cho Argentina của đội trưởng Maradona tới cúp vàng, mà còn là sự động viên tinh thần lớn lao, là niềm tự hào cho cả quốc gia Nam Mỹ - một sự động viên chỉ Maradona mới có thể đem lại.

Diego Maradona cầm trên tay cúp vàng World Cup 1986 tại Mexico.

Cũng chính nhờ cách tiếp cận tương tự, Kapadia giúp người xem hiểu được tại sao Maradona - từ vị thế của một thánh bóng đá ở xứ Naples, lại bị chính người dân Naples ngoảnh mặt sau World Cup 1990. Họ có thể tha thứ hoặc làm ngơ các bê bối đời tư của ông, nhưng không bao giờ chịu tha thứ một cầu thủ đã “dám” đánh bại Italy trên chính sân nhà của họ, trong giải đấu quan trọng nhất hành tinh.

Nếu so với một bộ phim tài liệu tiểu sử xuất sắc khác về cuộc đời nhân vật là Maradona by Kusturica (2008) của đạo diễn người Serbia Emir Kusturica, di‌ego Maradona của Asif Kapadia có lẽ chưa vẽ được bức tranh thực sự tổng thể về cuộc đời nhân vật. Bởi tác phẩm của đạo diễn người Anh không đề cập tới những năm tháng hậu sân cỏ của Maradona, hay có những chia sẻ, suy nghĩ của chính ông và những cái tên đã gắn liền với cuộc đời nhân vật như người vợ cũ Claudia.

Nhưng với người hâm mộ điện ảnh hay thể thao, di‌ego Maradona vẫn là một bộ phim tài liệu thú vị và chân thực về cuộc đời của một cầu thủ vĩ đại. Bởi qua tác phẩm, người xem sẽ hiểu được tại sao sau vô số bê bối đời tư hay rắc rối với luật pháp, Maradona vẫn là một huyền thoại.

Trong suốt cuộc đời mình, di‌ego Maradona chưa bao giờ đánh mất tình yêu chân thành, thậm chí đôi phần ngây thơ, với trái bóng. Ông luôn cố gắng hết sức để tạo ra những pha bóng đẹp, gặt hái vinh quang trên sân cỏ, qua đó vẽ nên câu chuyện đầy cảm hứng về nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm vươn tới đỉnh cao bất chấp khó khăn từ mọi phía.

Với di‌ego Maradona, bóng đá là cuộc đời. Nhưng cũng bởi thế, cuộc đời ông có quá nhiều khúc quanh chẳng thể ngờ tới như khi trái bóng lăn trên sân cỏ. Với người hâm mộ, Maradona là hiện thân cho tình yêu bóng đá, và cũng là bài học cảnh giác về cách bất cứ thiên tài nào cũng có thể rơi từ đỉnh cao xuống vực thẳm bởi cám dỗ, bởi sự trớ trêu của số phận.

Cảm ơn Asif Kapadia vì một tác phẩm hay về di‌ego Maradona. Và xin cảm ơn di‌ego Maradona, vì tất cả.