Theo Cổng thông tin Covid-19 TP HCM, ngày 17/8 thành phố ghi nhận 3.559 ca nhiễm, trong đó 2.568 ca cộng đồng, chiếm 72%. Hôm trước, thành phố ghi nhận 3.341 ca thì hơn 53% phát hiện trong cộng đồng. Tình trạng này xảy ra ở hầu hết địa bàn, như hôm qua 11 quận huyện (Hóc Môn, Bình Thạnh, quận 3, Tân Bình...) có tỷ lệ ca cộng đồng đến 80-90% số ca nhiễm.

Nguyên nhân số ca nhiễm cộng đồng tăng cao dù TP HCM đang giãn cách xã hội, Sở Y tế chiều 18/8 cho rằng, thành phố đang thực hiện xét nghiệm "có trọng tâm trọng điểm" nhằm phát hiện kịp thời F0 để điều trị; thu hẹp "vùng đỏ", "vùng cam", "vùng vàng" và mở rộng "vùng xanh". Theo đó, từ ngày 15/8 đến 22/8 là giai đoạn giải phóng vùng sạch và đánh giá nguy cơ tại các vùng có tỷ lệ nhiễm cao. Thành phố sẽ tăng cường công tác lấy mẫu xét nghiệm trong dân cư để sàng lọc, bóc tách tất cả các F0 nên số ca nhiễm có thể tăng nhẹ.

Số liệu của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố (HCDC) ghi nhận, từ ngày 13 đến 17/8, tổng số ca nhiễm hàng ngày tại TP HCM có chiều hướng đi ngang (dưới 4.000 ca một ngày), tăng vào hai ngày 14/8 và 15/8 (trên 4.000 ca) sau đó giảm trở lại vào ngày 16/8 và 17/8 (3.300-3.500 ca).

Trả lời VnExpress, Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn cũng nhận định số F0 cộng đồng những ngày qua tăng cao do TP HCM đang tăng năng lực xét nghiệm, tận dụng một tháng giãn cách để kiên quyết tìm ra những F0 trong khu phong tỏa, cách ly lẫn trong cộng đồng.

"Số lượng F0 cộng đồng tăng, có thể người dân hơi lo ngại nhưng ngành y tế đã và sẽ làm đến cùng để phát hiện tất cả trường hợp nhiễm", Thứ trưởng Sơn nói. Ông cho rằng nếu phát hiện nhiều F0, quản lý điều trị tại nhà tốt sẽ góp phần giảm tải cho cơ sở y tế, cũng như đảm bảo an toàn cho người mắc Covid-19.

Trước đó, tại cuộc họp Triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết 86 của Chính phủ chiều 16/8, Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên cho biết đến nay TP HCM đã trải qua 3 giai đoạn xét nghiệm.

Giai đoạn một bắt đầu từ khi ổ dịch Phục Hưng bùng phát vào cuối tháng 5, thành phố xét nghiệm truy vết như những đợt dịch trước. Giai đoạn 2 từ ngày 20/6 đến 10/7, tăng cường xét nghiệm nhanh kết hợp PCR cả mẫu gộp và đơn, công suất khoảng 500.000 mẫu mỗi ngày, "tuy nhiên thành phố đã không làm được", theo Bí thư Nên.

Giai đoạn 3, từ sau ngày 10/7, chuyển sang chiến lược xét nghiệm mới vì số lượng F0 tăng quá cao và thành phố tập trung điều trị ca nặng, giảm t‌ử von‌g. Thành phố thực hiện Chỉ thị 16, chấp nhận bệnh lây lan trong gia đình, tránh ra cộng đồng. Hơn 2 tuần qua, thành phố tập trung xét nghiệm có trọng tâm, trọng điểm nên số ca F0 được phát hiện có thể chưa đầy đủ.

"Đến thời điểm này còn 30 ngày nữa, để kiểm soát được dịch trước 15/9 thành phố phải thực hiện xét nghiệm rộng trở lại để tìm ra F0 nên số lượng F0 có thể tăng trở lại", ông Nên nói và yêu cầu các quận huyện sẵn sàng phương án điều trị.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia nhận định số ca cộng đồng tăng do TP HCM tăng năng lực xét nghiệm, song có thực tế là người dân chưa tuân thủ triệt để giãn cách, chưa đảm bảo 5K trong gia đình, khu trọ đông đúc... cũng là nguyên nhân khiến số F0 tăng dù đang giãn cách.

Bác sĩ Trần Văn Khanh, Giám đốc bệnh viện Lê Văn Thịnh, thành viên Tổ chuyên gia Tư vấn Điều trị Covid-19 nhận định: "Biến chủng Delta khiến tốc độ lây lan nhanh, ngoài ra một số nơi chưa thực hiện giãn cách xã hội triệt để, người dân vẫn ra ngoài đông, một số khu vực nhà trọ chật hẹp, ẩm thấp khiến dịch bệnh lây lan nhanh trong cộng đồng".

Thống kê của Sở Giao thông Vận tải cho thấy xe trên các tuyến đường ở thành phố những ngày gần đây tăng đột biến so với trước. Từ đầu tháng 8 đến nay, mật độ xe các tuyến đường tăng cao hơn, khi nhiều ngày tỷ lệ giảm chỉ 65-69%

Cũng với quan điểm chưa giãn cách triệt để, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Cố vấn Khoa nhiễm - Thần kinh, bệnh viện Nhi Đồng 1, cho rằng thành phố chỉ mới đang giãn cách giữa quận này với quận khác, phường này với phường kia, còn trong một khu nhà trọ, một con hẻm, một gia đình thì người dân rất khó tuân thủ 5K và giãn cách.

"Chính việc chưa tuân thủ đúng 5K trong gia đình, khu trọ, xóm nhỏ là nguyên nhân khiến số ca nhiễm trong cộng đồng tăng", bác sĩ Khanh nhấn mạnh.

Bác sĩ Calvin Q Trinh, bệnh viện 1A, cùng quan điểm trên và đánh giá "việc giãn cách chỉ giúp thu nhỏ xã hội thành các nhóm nhỏ và dịch bệnh vẫn lây lan âm thầm trong các nhóm nhỏ này".

Lý do hai bác sĩ đưa ra nhận định này là do F0 trong cộng đồng thời gian qua chủ yếu tập trung ở những nơi có mật độ dân số cao, hẻm nhỏ, khu dãy nhà san sát nhau, nơi tập trung đông dân cư. Điển hình, quận 1 là nơi ghi nhận nhiều ca nhiễm trong cộng đồng những ngày qua, trong đó ổ dịch ở khu vực Chợ Gà là nơi người dân sống đông đúc.

Tham gia lực lượng chống dịch tại quận 12, nhân viên y tế Lâm Thị Kim Tuyền, 32 tuổi, phường Tân Thới Nhất, cũng nhận xét qua kinh nghiệm thực tế là ở các khu vực nhà biệt lập khi phát hiện ca nhiễm, căng dây phong tỏa tự cách ly thì ít lây nhiễm ra cộng đồng. Trong khi đó, khu trọ, xóm trọ nếu phát hiện ca nhiễm thì những ngày sau đó liên tiếp phát sinh nhiều ca nhiễm khác.

Ở một khía cạnh khác, phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Y tế dự phòng (Bộ Y tế) lý giải: "Tỷ lệ ca nhiễm trong cộng đồng tăng do hiện nay các F0, F1 tự theo dõi cách ly tại nhà nên số ca phát hiện mới được tính trong cộng đồng. Trước kia số ca nhiễm chủ yếu phát hiện trong khu cách ly, khu phong tỏa."

Theo giáo sư Huy Nga, người dân được theo dõi tại nhà cũng chủ động xét nghiệm nhanh, liên hệ nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm nên sớm phát hiện ca nhiễm trong cộng đồng. Còn tổng số ca nhiễm so với cuối tháng 7 vẫn có xu hướng giảm.

"Có thể một số người vẫn còn tâm lý chủ quan, một số khác vì cạn tiền dự trữ, cần kiếm tiền, tìm thực phẩm, lương thực, thuốc men nên vẫn ra ngoài. Do đó lãnh đạo thành phố cần thăm hỏi để tìm cách khắc phục, đảm bảo người dân không thiếu ăn, chỗ ở và có chính sách hỗ trợ bằng tiền, lương thực, thực phẩm... để hạn chế ra đường" , ông Nga nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, trong thời gian chờ bao phủ vaccine thì giãn cách vẫn là chiến lược để giảm lây nhiễm. Tuy nhiên mấu chốt vấn đề vẫn nằm ở chuyện người dân phải tuân thủ đúng 5K.

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long ngày 17/8 đề nghị TP HCM lưu tâm 5 điểm trọng yếu chống dịch, bao gồm: Thực hiện nghiêm giãn cách là cơ bản, quan trọng và quyết định; An sinh xã hội là trọng yếu và thường xuyên; xét nghiệm là then chốt; Giảm t‌ử von‌g là ưu tiên hàng đầu; Vaccine là chiến lược lâu dài.